Wahadła Foucaulta w Polsce

Woda spływając tworzy wir. Nie tylko woda skręca w czasie ruchu. Także prądy powietrza, które tworzą wiry w atmosferze. Podobnie dzieje się np. z krążkiem uderzonym przez hokeistę, albo z kulą wystrzeloną z pistoletu.

To efekt Coriolisa, który występuje w obracających się układach odniesienia. Dobrze widać to na wahadle Foucault. W 1851 roku francuski fizyk i astronom Jean Foucault zaprezentował w Paryskim Obserwatorium Astronomicznym wahadło, które zmieniając płaszczyznę wahania dowodziło wirowania Ziemi wokół własnej osi.

O co chodzi? Gdy na długiej linie zawiesimy spory obciążnik i wahniemy nim, z czasem zauważymy, że zmienia on płaszczyznę wahania. Tak jak gdyby coś ją przesuwało. Najłatwiej to zauważyć rozstawiając wokół wahadła znaczniki, które z czasem będą się jeden po drugim przewracać. Dlaczego ma to świadczyć o ruchu wirowym Ziemi? Jeżeli wahadło jest odpowiednio długie, a jego obciążnik wystarczająco ciężki, wpływ otoczenia na ruchy wahadła są znikome. Z punktu widzenia kogoś, kto stoi na Ziemi, wahadło wyraźnie zmienia płaszczyznę wahania. Ruchu Ziemi nie widać, bo na niej stoimy, jesteśmy względem niej w spoczynku. Z innego punktu widzenia kogoś, kto znajduje się w innym układzie odniesienia sprawa wygląda jednak zupełnie inaczej. Tutaj płaszczyzna wahania jest cały czas taka sama.

Gdyby Ziemia była w spoczynku płaszczyzna wahania nie zmieniałaby się. Skoro płaszczyzna się zmienia, znaczy to, że Ziemia wiruje. Zresztą ruch wirowy nie jest jedynym. Ziemia krąży wokół Słońca z prędkością ponad 100 000 km/h, cały Układ Słoneczny krąży wokół centrum galaktyki z prędkością prawie miliona km/h, a galaktyka w której się znajdujemy porusza się z prędkością ponad 2 mln km/h.

Czytając ten tekst pokonałaś / pokonałeś kilkadziesiąt tysięcy kilometrów… siedząc cały czas w tym samym miejscu 🙂

Najdłuższe wahadło Foucaulta w Polsce znajduje się w krakowskim Kościele św. św. Piotra i Pawła. Demonstracje odbywają się w każdy czwartek.

źródło: Wikipedia