Dr. hab. Robert Mysłajek z Zakładu Ekologii Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego i Stowarzyszenia dla Natury „Wilk” jest specjalistą w dziedzinie ekologii i ochrony ssaków. Badaniami wilków zajmuje się od lat.

PAP: Czy rzeczywiście wilków jest w Polsce coraz więcej, czy po prostu więcej jest doniesień w mediach o spotkaniach z wilkami?

Dr hab. Robert Mysłajek: Wilki występują obecnie w całym kraju. Zamieszkują nie tylko zwarte kompleksy leśne, ale także mniejsze lasy poprzeplatane terenami rolniczymi, np. uprawami kukurydzy, dającymi zwierzętom sezonowo dobrą osłonę. Na dużą liczbę doniesień medialnych o wilkach wpływa jednak głównie dostępność urządzeń rejestrujących, np. monitoring kamerami i fotopułapkami, a także możliwość wykonania zdjęć i filmów przez każdą osobę posiadającą telefon. Materiały te są błyskawicznie publikowane w mediach społecznościowych, skąd dostają się do lokalnych mediów i dalej do mediów krajowych. Mamy też do czynienia ze zjawiskiem „dziennikarstwa stadnego”, gdzie każdy temat jest raportowany przez wszystkie media, bez jakiejkolwiek weryfikacji informacji źródłowej. W konsekwencji na skutek medialnego szumu nawet pojedyncze doniesienie o obserwacji wilka podnosi do problemu wielkoskalowego.

PAP: Jak pana zdaniem powinniśmy się odnosić do takich doniesień medialnych?

R.M.: Najważniejsza jest weryfikacja faktów u źródła. Świetnym przykładem są pojawiające się ostatnio masowo w Internecie filmiki z kamer monitoringu, rejestrujące ataki wilków na psy. Filmy te są rozsyłane jako pochodzące z Polski. W tym roku weryfikowaliśmy pięć takich filmów i wszystkie okazały się być kopiami materiałów publikowanych przez kanały rosyjskich telewizji – tyle że skadrowanymi w taki sposób, by nie było widać rosyjskich napisów i słychać rosyjskiego komentarza. Wystarczyło jednak, by w internetowych wyszukiwarkach wpisać cyrylicą odpowiednie słowa kluczowe i oryginalny materiał można było znaleźć w ciągu kilku minut.

Podobnie winniśmy podchodzić do rewelacji mówiących o atakach wilków na ludzi. Interpretacja zachowań wilków podana przez laików musi być weryfikowana przez eksperta, a medialne relacje nie mogą się opierać tylko na czyichś odczuciach. To są zawsze subiektywne opinie. Dla jednych osób obserwacja wilka ze 100 m będzie już sytuacją niebezpieczną, a dla innych nie. Pomocne kryteria w ocenie potencjalnego zagrożenia opracowała grupa ekspertów Large Carnivore Initiative for Europe działająca w ramach IUCN (Światowej Unii Ochrony Przyrody) – (więcej tutaj).

PAP: Jak pan skomentuje sprawę z okolic Brzozowa, gdzie do pilarzy – według ich relacji – w miejscu, w którym pracowali, podeszły na niedużą odległość dwa wilki?

R.M.: To dobry przykład pochopnych interpretacji zachowania wilków. W opinii pilarzy zachowanie wilków było agresywne, ale z ich relacji wynikało też, że nie doszło do bezpośredniego ataku. Ich wypowiedzi podchwyciły lokalne media, które relację pilarzy przedstawiły jako twardy dowód na agresję i atak na ludzi. Sprawę błyskawicznie, w podobnym tonie, zaczęły prezentować media krajowe, co zapewne wpłynęło na szybkie podjęcie decyzji o odstrzale. Zabite wilki okazały się być dziesięciomiesięcznymi samicami, o stosunkowo niskiej jak na ten wiek masie ciała. Trudno oczekiwać od pilarzy wiedzy, jak odróżnić podrośnięte szczenię od dorosłego wilka, a zachowania agresywne – od strachu, u wilków wygląda to podobnie. Sekcja wykazała, że jedna z młodocianych samic w przewodzie pokarmowym miała obierki i marchew, co wskazuje na poszukiwanie przez nie pokarmu na nęciskach lub wysypiskach odpadków gospodarskich. Takie młode wilki powinny być w tym czasie pod opieką dorosłych osobników rodzicielskich; to para rodzicielska dostarcza im w tym wieku pokarm, bo same jeszcze nie polują. Należy zatem wyjaśnić, dlaczego te młode wilki od dłuższego czasu były bez opieki, co spowodowało żerowanie na padlinie i poszukiwanie pokarmu w obrębie zabudowań. Najbardziej prawdopodobne wydaje się, że para rodzicielska została nielegalnie zabita.

PAP: Czy wilki stanowią zagrożenie dla człowieka? W jakich warunkach mogą być niebezpieczne?

R.M.: Wilki w środowisku naturalnym traktują ludzi z dużą ostrożnością i unikają bezpośrednich kontaktów. Kłopoty sprawiają najczęściej osobniki młodociane, chore, zranione lub zhabituowane (przyzwyczajone do ludzkiej obecności – przyp. PAP). Co roku zdarzają się przypadki zabierania szczeniąt wilków z lasu i prób ich nielegalnego utrzymywania. Podrośnięte szczenięta sprawiają jednak dużo problemów i nierzadko są przez nielegalnie trzymających ich ludzi uwalniane z powrotem do środowiska naturalnego. Takie wilki są jednak socjalnymi kalekami, niepotrafiącymi nawiązać naturalnych relacji z przedstawicielami własnego gatunku. Trzymają się blisko ludzi i mogą generować sytuacje konfliktowe. Bardzo ważne jest więc uświadamianie ludziom, jak należy się zachowywać w stosunku do dużych drapieżników – dbać o utylizację odpadków mięsnych i padłych zwierząt z gospodarstw hodowlanych, unikać pozostawiania odpadków spożywczych w lasach. I zdecydowanie ścigać oraz karać ludzi, zabierających szczenięta z lasów.

PAP: Przewodniczący PZŁ – Łowczy Krajowy Paweł Lisiak wyraża potrzebę rozpatrzenia koncepcji kontrolowanego zabijania wilków. Ocenia on, że kontrolę liczebności wilków mogą sprawować wyłącznie myśliwi i tylko przez ściśle kontrolowany odstrzał. Wychodzi z założenia, że konieczne jest odtworzenie u wilków „pożytecznego dla obu stron lęku przed człowiekiem”. Czy to możliwe?

R.M.: To stwierdzenie wiele mówi o tym, jak myśliwi chcieliby kształtować relacje ludzi z dzikimi zwierzętami. W ich mniemaniu mają się one opierać na „lęku przed człowiekiem”. W mojej opinii relacje z dzikimi zwierzętami winniśmy opierać na wiedzy i wdrażaniu pragmatycznych i skutecznych rozwiązań, a nie na oczekiwaniu, czy też wymuszaniu u zwierząt „lęku”. Wilki to zwierzęta socjalne, o złożonych relacjach pomiędzy osobnikami w obrębie grup rodzinnych. Ich ostrożność w kontaktach z ludźmi nie bierze się z jakiegoś wrodzonego lęku przed człowiekiem, lecz z osobniczego doświadczenia. Z natury rzeczy szczenięta i osobniki młodociane są mniej doświadczone, a co za tym idzie – ostrożne, a osobniki dorosłe są bardziej doświadczone i mniej ufne w stosunku do ludzi. Zastrzelony wilk żadnego doświadczenia już nie uzyska, ani tym bardziej dalej go nie przekaże. Najlepszym przykładem braku przełożenia intensywnych odstrzałów na wytworzenie strachu przed człowiekiem jest lis, który jest gatunkiem łownym, a jednocześnie pojawia się wszędzie, jest aktywny także za dnia i nie wykazuje szczególnego strachu przed ludźmi. To samo dotyczy saren, dzików i innych zwierząt łownych, które możemy codziennie obserwować, także na terenach zurbanizowanych.

PAP: Czy liczba konfliktów na linii wilk-człowiek wzrasta?

R.M.: Należy pamiętać, że w tego typu „konfliktach” stroną poszkodowaną mogą być zarówno ludzie, jak i wilki. Ludzie mogą ponosić np. straty w zwierzętach hodowlanych, natomiast wilki giną z rąk kłusowników, czy też stają się ofiarami kolizji z pojazdami. O ile jednak nie obserwujemy gwałtownego wzrostu szkód wśród zwierząt hodowlanych wyrządzanych przez wilki, to same wilki coraz częściej padają ofiarami wypadków samochodowych i giną nielegalnie zastrzelone lub złapane we wnyki.

PAP: A ile z doniesień o dostrzeżeniu wilka w mieście jest prawdziwych? Czy ludzie mogą pomylić wilka z innym zwierzęciem?

R.M.: Zdarzają się przypadki zabłąkania się dzikich zwierząt, w tym i wilków, na tereny zabudowane. Niemniej jednak do doniesień o obserwacjach wilków należy podchodzić ostrożnie, dlatego, że w Polsce utrzymywane są rasy psów łudząco do wilków podobne, np. wilczaki czechosłowackie. Każde tego typu doniesienie powinien więc weryfikować ekspert, najlepiej na podstawie zdjęć i filmów.

PAP: Ile jest faktycznie wilków w Polsce?

R.M.: W Polsce za monitoring gatunków chronionych zgodnie z Ustawą o ochronie przyrody odpowiada Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Na ustalenie liczebności i rozmieszczenia wilka wydano ok. 3 mln zł. Wyniki raportu dostępne są tu. Dane podawane przez GIOŚ wykazują liczebność ok. 2 tys. osobników.

PAP – Nauka w Polsce, Ludwika Tomala

„Wydobycie regolitu na powierzchni Księżyca w warunkach obniżonej grawitacji” to projekt, dzięki któremu naukowcy chcą dowiedzieć się, jak pozyskać z powierzchni Księżyca regolit – rodzaj luźnej, zwietrzałej skały, pokrywającej skaliste powierzchnie. Księżycowy regolit to nie tylko materia, jaką wyobrażamy sobie zwykle jako „pył księżycowy”, ale też większe kawałki skał, sięgające nawet do głębokości kilku – czy nawet 20 metrów pod powierzchnię Księżyca.

Regolit – jak przypuszczają niektórzy naukowcy – może stanowić potencjalny materiał budowalny (np. do budowy baz). Być może nawet, po silnym podgrzaniu, uda się uzyskiwać z niego tlen.

Projekt kierowany przez dr. hab. Karola Seweryna z Centrum Badań Kosmicznych PAN w Warszawie uzyskał niedawno decyzję o finansowaniu w ramach grantu SONATA BIS NCN. Temat wniosku koncentruje się na wydobyciu i wzbogaceniu regolitu na równikowym obszarze Księżyca. W projekcie biorą udział również zespoły z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego i Akademii Górniczo-Hutniczej.

„Eksploracja kosmosu jest przedsięwzięciem globalnym, wymagającym wielu wyzwań technicznych. Jej głównym celem jest rozszerzenie naszej cywilizacji na inne ciała Układu Słonecznego, zaczynając od sąsiednich, wysyłając zarówno roboty, jak i misje załogowe. Przygotowanie do eksploracji wymaga systematycznych badań naukowych, które poszerzają naszą wiedzę o wybranych ciałach Układu Słonecznego, jak również pozwalają poszerzyć wiedzę technologiczną” – czytamy w streszczeniu wniosku.

Wyjaśniono tam, że In-Situ Resource Utilisation (ISRU) to gromadzenie, przetwarzanie, przechowywanie i wykorzystanie materiałów z kosmosu do wykorzystania w kosmosie. „W porównaniu z obecnym podejściem do transportu materiałów i sprzętu z Ziemi, ISRU zmniejsza całkowity koszt misji kosmicznych i powiązane z nim ryzyka. W szczególności technologie związane z ISRU pozwolą w przyszłości na umożliwianie tankowania satelitów i statków kosmicznych paliwem wytworzonym na miejscu, konserwację i naprawę satelitów, ustanowienie gospodarki kosmicznej jak również załogową eksplorację Układu Słonecznego” – tłumaczą badacze we wniosku grantowym.

Zespół naukowców z UWM, którym kieruje profesor Jacek Katzer, będzie odpowiadał za badania dotyczące technologii przetwarzania regolitu w celu pozyskania trwałego i odpowiedniego materiału, który w przyszłości ma posłużyć do budowy baz księżycowych. „Powodzenie tego projektu tak naprawdę pokaże, na ile możliwe jest funkcjonowanie poza naszą planetą: przebywanie na Księżycu, później na Marsie itd. Jeżeli nasze badania potwierdzą, że pokrywający całą powierzchnię księżyca regolit może być powszechnie używany, żeby to nasze pozaziemskie funkcjonowanie umożliwić i ułatwić, będzie to prawdziwy przełom” – komentuje prof. Katzer, cytowany w materiale prasowym z UWM.

W ramach projektu naukowcy chcą m.in. przeanalizować wpływ zredukowanej grawitacji na sprawność systemów wydobywczych, interakcje między ziarnami regolitu podczas wydobycia, a także sprawdzić, jak zoptymalizować proces wzbogacania regolitów przy ograniczeniach związanych ze środowiskiem kosmicznym oraz analizę wpływu próżni na wydajność i niezawodność systemów wydobywczych. (PAP)

Przetworzenie bazuje na serii zdjęć zarejestrowanych w okresie od 1 kwietnia do 30 września 2020 r., kiedy występowało zachmurzenie mniejsze niż 20 proc. Mapa dostępna jest w serwisie Geoportal – informuje Polska Agencja Kosmiczna w przesłanym PAP w czwartek komunikacie. Mapa powstała na zlecenie POLSA.

Dzięki mapie możliwa będzie aktualizacja istniejących baz danych oraz obserwacja zmian zachodzących w terenie, w tym monitorowanie miast, infrastruktury drogowej, powierzchni obszarów leśnych, zbiorników wodnych, itp.

Prezentowana mapa pokrycia całej Polski powstała przez połączenie 49 scen oraz „przycięcie” ich wzdłuż granic kraju. Każdą scenę opracowano na podstawie co najmniej 10 zdjęć.

Mapa pokrycia terenu dostępna jest jako osobna warstwa na mapie Polski w portalu Geoportal – jako „Klasyfikacja pokrycia terenu 2020”. Nowa warstwa jest domyślnie wyłączona, aby ją włączyć należy w drzewku warstw rozwinąć grupę „Dane innych instytucji”, a następnie podgrupę „Polska Agencja Kosmiczna”.

PAP – Nauka w Polsce

źródło:

www.naukawpolsce.pap.pl

Informację przekazał PAP Instytut Fizyki Jądrowej PAN, który aktywnie uczestniczy w pracach Obserwatorium Pierre Auger, zarówno na etapie budowy Obserwatorium w latach 2000-2008, jak też w akwizycji i analizie danych.

„Chociaż Współpraca Auger udostępnia dane w podobny sposób już od ponad dekady, obecne wydanie jest znacznie szersze zarówno pod względem ilości jak i rodzaju danych, co czyni je odpowiednimi zarówno do celów edukacyjnych jak i do badań naukowych” – informuje IFJ PAN w prasowym komunikacie.

Dane są dostępne pod adresem www.auger.org/opendata.

W Obserwatorium Pierre Auger, znajdującym się w Argentynie, promienie kosmiczne są obserwowane pośrednio, poprzez wielkie pęki cząstek wtórnych powstałe w wyniku oddziaływania przychodzącej cząstki kosmicznej z atmosferą. Detektor Powierzchniowy Obserwatorium pokrywa 3000 km2 i składa się z sieci detektorów cząstek oddzielonych od siebie o 1500 m. Obszar ten jest obserwowany przez zestaw teleskopów, które tworzą Detektor Fluorescencyjny, czuły na światło nadfioletowe emitowane w miarę rozwoju wielkiego pęku atmosferycznego, podczas gdy Detektor Powierzchniowy jest czuły na miony, elektrony i fotony, które docierają do ziemi.

Dane z Obserwatorium obejmują zestaw od danych surowych, uzyskanych bezpośrednio z tych i innych instrumentów, poprzez zrekonstruowane zbiory danych uzyskane w wyniku szczegółowej analizy, aż po dane prezentowane w publikacjach naukowych. Niektóre z tych danych są rutynowo udostępniane innym obserwatoriom, aby umożliwić analizy z pełnym pokryciem nieba i ułatwić tzw. badania wielokanałowe (multi-messenger).

Eksploatacja Obserwatorium Pierre Auger, przez Współpracę około 400 naukowców z ponad 90 instytucji w 18 krajach świata, umożliwiła wyznaczenie własności promieni kosmicznych o najwyższych energiach z niespotykaną dotąd precyzją. Te promienie kosmiczne to przede wszystkim jądra powszechnie występujących pierwiastków, które docierają na Ziemię ze źródeł astrofizycznych. Dane z Obserwatorium zostały wykorzystane do wykazania, że cząstki o najwyższych energiach mają pochodzenie pozagalaktyczne. Analizy danych pozwoliły m.in. na scharakteryzowanie typu cząstek, które przenoszą te niezwykłe energie, wśród których znajdują się pierwiastki od wodoru do krzemu. Dane te mogą być również wykorzystane do testowania fizyki cząstek przy energiach poza zasięgiem LHC.

Jak podkreślił kierownik Współpracy, Ralph Engel, cytowany w prasowym komunikacie: „dane z Obserwatorium Pierre Auger, które zostało założone ponad 20 lat temu, są wynikiem ogromnej, długoterminowej inwestycji naukowej, ludzkiej i finansowej ze strony dużej międzynarodowej współpracy. Mają one wyjątkową wartość dla światowej społeczności naukowej”.

Udostępniając publicznie dane i programy do ich analizy, Współpraca Auger wspiera zasadę, że otwarty dostęp do danych pozwoli, w dłuższej perspektywie, na maksymalne wykorzystanie ich potencjału naukowego – czytamy w komunikacie IFJ PAN.

Zespół Auger przyjął klasyfikację swoich danych na cztery poziomy złożoności, wzorując się na klasyfikacji stosowanej w fizyce wysokich energii i zaadaptował ją do swojej polityki otwartego dostępu. Ostatnie dwa poziomy informacji (udostępnienie m.in. zrekonstruowanych zdarzeń wybranych według najlepszej dostępnej wiedzy o wydajności detektora i warunkach panujących w czasie zbierania danych oraz udostępnienie prawie surowych danych związanych z tymi zdarzeniami) zostały dodane w obecnym wydaniu, które zawiera dane z dwóch głównych instrumentów Obserwatorium: 1500–metrowej sieci Detektora Powierzchniowego i Detektora Fluorescencyjnego.

Zbiór danych składa się z 10 proc. wszystkich zdarzeń zarejestrowanych w Obserwatorium, poddanych tym samym procedurom selekcji i rekonstrukcji, które były stosowane przez Współpracę w ostatnich publikacjach.

Współpraca Pierre Auger jest zaangażowana w politykę otwartych danych w celu zwiększenia różnorodności osób mających dostęp do danych naukowych, a tym samym zwiększenia wspólnego potencjału naukowego na przyszłość.

W IFJ PAN prowadzone są zdalne dyżury akwizycji danych. Obecnie Instytut jest zaangażowany w rozbudowę detektorów, która znacznie zwiększy możliwości pomiarowe Obserwatorium.

PAP – Nauka w Polsce

źródło:

www.naukawpolsce.pap.pl

PW-Sat2 to projekt Studenckiego Koła Astronautycznego (działa przy Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej). Głównym celem studentów było skonstruowanie i przetestowanie innowacyjnego systemu deorbitacji w postaci żagla o powierzchni 4 m kwadratowych – czytamy w komunikacie na stronie uczelni.

PW informuje, że satelita został wyniesiony na orbitę okołoziemską 3 grudnia 2018 r. na pokładzie rakiety Falcon 9. Podczas głównej części misji pomyślnie zostały przeprowadzone testy wszystkich podsystemów satelity: układu zasilania, układu komunikacji, komputera pokładowego, kamer oraz czujnika Słońca i promieniowania kosmicznego. W tym czasie PW-Sat2 wykonał także pierwsze polskie zdjęcie z pokładu satelity.

Główna faza misji trwała do 28 grudnia 2018 roku, kiedy to nastąpiło otwarcie żagla deorbitacyjnego. PW-Sat2 odebrał sygnał nadany przez stację naziemną z odpowiednim poleceniem. Dotychczas zwinięty w pojemniku żagiel został zwolniony i uzyskał docelowy kształt.

Jeszcze tego samego dnia udało się odebrać pierwsze ujęcia z kamer pokładowych. Niestety, po ok. 3 dniach na żaglu pojawiły się rozerwania, które z czasem objęły około 30-35 proc. powierzchni żagla. Obniżyło to skuteczność jego działania i wydłużyło przewidywany czas deorbitacji z kilkunastu miesięcy do ok. 2,5 roku.

Wraz z otwarciem żagla zespół przeszedł do kolejnej fazy projektu. Od tego czasu regularnie nawiązywano łączność z satelitą: wykonano ponad 5000 sesji komunikacji i odebrano prawie 1500 zdjęć wykonanych przez kamery pokładowe. W tym czasie dwukrotnie zaktualizowano oprogramowanie komputera pokładowego, które pozwoliło na oszczędzanie energii przez zmniejszenie poboru mocy po przysłonięciu paneli słonecznych przez otwarty żagiel.

Przez ostatnie tygodnie – jak informuje PW – zespół operatorów satelity codziennie monitorował stan żagla deorbitacyjnego, wykonując i pobierając zdjęcia oraz dane telemetryczne. Finalna seria zdjęć została wykonana w sobotę 20 lutego 2021 roku, gdy satelita znajdował się na wysokości ok. 312 km. Żagiel pozostał w dobrej kondycji.

Pod koniec misji zdjęcia pokazały obroty żagla względem satelity oraz stopniowe zwiększanie obrotów całego satelity, osiągając prędkość kątową ok. 80 stopni na sekundę.

Satelita do końca misji pozostawał w pełni operacyjny. Ze względu na szybką degradację orbity i trudne do przewidzenia położenie satelity prowadzenie kilku ostatnich sesji było dużym wyzwaniem.

Zgodnie z informacjami PW, ostatnia sesja komunikacyjna miała miejsce w nocy z 22 na 23 lutego, gdy satelita znajdował się na wysokości poniżej 275 km. Dokładnie o godzinie 00:14:14 stacja naziemna w Gliwicach odebrała ostatnią ramkę radiową z PW-Sata2, która zawierała wiadomość: „Goodbye PW-Sat2 and youtu.be/dQw4w9WgXcQ„.

„Deorbitacja nastąpiła najprawdopodobniej rankiem 23 lutego 2021 r. – wyjaśnia Dominik Roszkowski, wicekoordynator PW-Sata2. – Żagiel deorbitacyjny obniżył orbitę satelity z pierwotnej wysokości 590 km w 2 lata 1 miesiąc i 24 dni. Bez zastosowania jakiegokolwiek systemu deorbitacyjnego satelita PW-Sat2 pozostałby na orbicie Ziemi przez około 15 lat”.

Większość dorobku projektu została udostępniona publicznie, m.in. w formie dokumentacji technicznej, publikacji czy też prezentacji konferencyjnych.

Link zawarty w ostatniej wiadomości satelity, to adres do popularnego teledysku Ricka Astleya „Never Gonna Give You Up”. Przesyłanie linku do tego filmiku jest internetowym żartem – to tzw. rickrolling. Ostatnim działaniem PWSat2 było więc „zrickrollowanie” swoich fanów. (PAP)

PAP – Nauka w Polsce

źródło:

www.naukawpolsce.pap.pl

Autorki, Kamila i Kinga Pierzchała, przeprowadziły badanie na próbie 130 osób w wieku od 18 do 30 lat, w większości z dużych miast.

Zgodnie z raportem, ankietowani kupując ubrania w nieznacznym stopniu kierują się aspektami etycznymi i ekologicznymi. 90 proc. nie sprawdza, czy ubrania mają certyfikaty gwarantujące poszanowanie postulatów mody etycznej (np. godnych warunków pracy i wynagrodzenia pracownikom), 57 proc. nie interesują certyfikaty mody ekologicznej (np. odzież szyta z odnawialnych materiałów). Trzy piąte młodych konsumentów zadeklarowało, że nie zna marek odzieżowych, które tworzą ubrania w sposób „zrównoważony”.

Najważniejsze dla konsumentów są: cena (93,8 proc.), marka (51,5 proc.) i trendy modowe (50,8 proc.). Na podjęcie decyzji o zakupie w mniejszym stopniu wpływają kraj pochodzenia produktu (8,5 proc.), certyfikaty (6,9 proc.), reklama (6,9 proc.) oraz jakość (6,9 proc.).

Młodzi konsumenci decydują się na zakup odzieży głównie dlatego, że chcą mieć coś nowego w szafie (60 proc.) i zużyli posiadane już ubrania (53,8 proc); chcą też wykorzystać promocje i przeceny.

Respondenci są raczej świadomi (42,3 proc.) lub w pełni świadomi (32,3 proc.), że produkcja odzieży wpływa negatywnie na środowisko naturalne. 9,2 proc. przebadanych ocenia, że produkcja odzieży zdecydowanie nie ma wpływu na środowisko naturalne.

Konsumenci wiedzą, jakimi cechami powinien charakteryzować się produkt wytworzony w ekologiczny sposób – wskazywali odpowiedzi: możliwość ponownego przetworzenia (78,5 proc.), bezpieczeństwo dla środowiska (77,7 proc.), opakowanie nadające się do recyklingu (67,7 proc.). Zdaniem ponad połowy ankietowanych zakup futer i ubrań wyprodukowanych ze skóry naturalnej jest nieetyczny.

„Z punktu widzenia konsumentów proces produkcji odzieży nie jest czynnikiem w znacznym stopniu wpływającym na ich procesy zakupowe. Obrazuje to niewątpliwie, iż konsumenci pomimo pewnej świadomości ekologicznej i wiedzy w tym temacie bardzo często wykazują się swego rodzaju konformizmem lub ignorancją w przeprowadzanych przez nich procesach zakupowych” – stwierdzają autorki raportu.

Wnioskują też, że ankietowani nie zdają sobie sprawy, że ich wybory konsumenckie mają wpływ na przestrzeganie przez marki standardów bezpieczeństwa w fabrykach, wypłacania godziwego wynagrodzenia pracownikom.

„Odpowiedzialny konsument modowy to taki, który myśli nie tylko o sobie, ale też o innych. To osoba mająca wiedzę i świadomość, skąd pochodzą materiały, z których uszyte są ubrania, kto te ubrania uszył oraz jak długą drogę przebyły, zanim trafiły na przysłowiową półkę sklepową. W byciu takim konsumentem pomaga znajomość certyfikatów oraz czytanie informacji na metkach” – piszą autorki i zwracają uwagę, że poliester, nylon i inne włókna syntetyczne stanowią około 60 proc. materiałów, z których szyte są ubrania.

Raport „Świadomość etyczna i ekologiczna młodych konsumentów marek modowych” powstał w ramach działalności Koła Naukowego Wielokierunkowej Indywidualnej Ścieżki Edukacyjnej UEK. (PAP)

autor: Beata Kołodziej

Tranzystory powszechnie stosowane są w urządzeniach codziennego użytku – znajdują się np. w układach scalonych czy procesorach. Mogą kontrolować przepływ ładunków elektrycznych – np. wzmacniać sygnał lub działać jak jego przełącznik. Dotąd do budowy tranzystorów niezbędne były materiały półprzewodnikowe – np. german, krzem, azotek galu, węglik krzemu. Półprzewodniki mają bowiem tzw. strukturę pasmową – są w nich pasma przewodzenia, dzięki którym prąd nie płynie przez nie w sposób tak oczywisty, jak np. przez metale. A przepływ prądu można modulować.

Teraz zespół kierowany przez prof. Bartosza Grzybowskiego (IChO PAN oraz koreański UNIST) i prof. Yonga Yana (Uniwersytet Chińskiej Akademii Nauk) pokazał, jak tranzystory wytwarzać z nanocząstek metalu – a dokładniej z nanocząstek złota oblepionych ligandami o odpowiednim ładunku elektrycznym. Wyniki ukazały się w „Nature Electronics” (https://www.nature.com/articles/s41928-020-00527-z).

„Pokazujemy, że można zrobić tranzystor i układ scalony nie wykorzystując tradycyjnego półprzewodnika, ale metal. A to dla fizyków było dotąd dość nieoczywiste” – uśmiecha się prof. Grzybowski. I dodaje, że metale mogą się zachowywać jak półprzewodnik pod warunkiem, że dzieje się to w nanoskali – i to nie za pomocą tzw. blokady Coulomba, a dzięki osiągnięciom z zakresu chemoelektroniki – stosunkowo nowego obszaru wiedzy.

„Mimo że materiał jest metalem, poruszające się wokół niego jony mogą tworzyć lokalne pola elektryczne i wywoływać efekty podobne do tych, co w półprzewodnikach” – mówi w rozmowie z PAP prof. Bartosz Grzybowski.

Naukowiec wyjaśnia, że rozwiązanie to może otworzyć nowe możliwości dla zastosowań tranzystorów. Tranzystory budowane z tradycyjnych półprzewodników nie były bowiem odporne na zginanie, wilgoć, czy wyładowania elektryczne, trzeba było je nanosić na powierzchnię w próżni, a same półprzewodniki – krystalizować w wysokich temperaturach (np. w procesie Czochralskiego).

„A nasz tranzystor można zginać i nic mu się nie stanie. Albo zanurzyć w wilgotnej atmosferze lub poddać działaniu silnych wyładowań elektrycznych i dalej będzie działać, bo wilgoć mu wręcz sprzyja, a iskry nie szkodzą. To się naprawdę trudno psuje” – uważa prof. Grzybowski.

Dodaje, że nanocząstki złota, z których powstaje tranzystor, są rozpuszczalne w wodzie i w alkoholu. „Nawet chciałem to kiedyś nazwać vodka electronics” – śmieje się badacz.

Tłumaczy, że nakładanie warstw jest proste: polega na tym, że bierze się mieszaninę z nanocząstkami i wylewa ją na powierzchnię. Rozpuszczalnik odparowuje, a cieniutka warstwa nanocząstek przywiera do powierzchni. Konstruowanie tranzystora wygląda więc trochę jak malowanie farbką. Nie są do tego potrzebne próżnia czy też wysokie temperatury.

Chemik wskazuje, że takie rozwiązanie nie zastąpi pewnie tradycyjnych półprzewodnikowych procesorów w komputerach, ale w niektórych zastosowaniach mogłoby być ciekawą alternatywą dla zwykłej elektroniki. Nowe tranzystory mogłyby posłużyć np. w zastosowaniach pod wodą czy w środowisku żrącym. W dodatku, jak mówi naukowiec, układy te być może dałoby się wykorzystać jako sensory niektórych substancji chemicznych. „Takie nanocząstki w obecności roztworu mogłyby wykrywać toksyczne substancje i przetworzyć je na sygnał elektryczny” – uważa.

We wcześniejszej pracy w „Science Advances” naukowcy pokazali, jak z takich samych elektrycznie naładowanych nanocząstek złota wytwarzać układy logiczne – skonstruowali przy ich użyciu np. radio. Nanocząstki działały tam m.in. jako antena, element przetwarzający sygnały elektryczne na dźwiękowe. Teraz poszli o krok dalej i pokazali, jak z nanocząstek złota wytwarzać tranzystory i układy scalone.

Pytany, czy nanocząstki złota nie są zbyt kosztownym materiałem, mówi: „warstwy, które są nam potrzebne w tranzystorze, mają mikrony grubości. A to oznacza, że parę gramów złota wystarczyłby nam więc pewnie, żeby pomalować np. całe mieszkanie.”

I tłumaczy, że prawdopodobnie będzie się dało skonstruować tranzystory z użyciem nanocząstek innych metali, ale akurat nanocząstki złota są wytrzymałe i nietoksyczne. A jego zespół pracuje nad nimi od ponad dekady (w poprzednim roku zespół prof. Grzybowskiego pokazał w „Nature Nanotechnology”, że naładowane nanocząstki złota – o nieco innej architekturze niż te z tranzystorów – mogą się przydać w selektywnym zwalczaniu komórek nowotworowych).

„Pokazujemy, jak z nanocząstek złota, nad którymi pracowaliśmy od lat, zrobić elektronikę opartą nie na półprzewodnikach, ale na metalach i elektronikę nieczułą na różne nieprzyjazne bodźce” – podsumowuje.

PAP – Nauka w Polsce, Ludwika Tomala

Najcieplejszym regionem Polski w roku 2020 była zachodnia część pasa nizin, gdzie średnia roczna temperatura wynosiła 10,6 st. C. Następnym niezwykle ciepłym regionem była zachodnia część pasa pojezierzy. Tam wartość średniej rocznej temperatury powietrza osiągnęła 10,4 st. C – wynika z opracowania „Klimat Polski 2020” Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego.

Najcieplejszym miesiącem ubiegłego roku był sierpień. Średnia wartość temperatury w tym miesiącu wynosiła 19,8 st. C i była wyższa o 2 st. C od średniej wieloletniej wartości temperatury dla tego miesiąca. Z kolei najchłodniejszym miesiącem był grudzień. Średnia miesięczna wartość temperatury osiągnęła 1,9 st. C i była o 2,2 st. C wyższa od normy klimatologicznej.

„Szczególnie ciepły był początek roku, temperatura w styczniu – zazwyczaj najzimniejszym miesiącu w roku – była wyższa od normy klimatologicznej o 3,7 st. C, a w lutym aż o 4,6 st. C” – czytamy w opracowaniu.

Z kolei szczególnie zimny w ubiegłym roku był maj. Średnia temperatura w tym miesiącu wynosiła bowiem 11 st. C i była niższa o 2,3 st. C od normy.

Zaznaczono przy tym, że maj w Polsce należy do najbardziej zmiennych pod względem termicznym miesięcy. Zdarza się, że temperatura w maju jest wysoka – tak jak w roku 2018, kiedy wynosiła 16,4 st. C i pozwalała na zakwalifikowanie tego miesiąca jako miesiąca letniego. Może być również niska, jak w roku 1980, kiedy to osiągnęła 9,3 st. C. Miesiącem zbliżonym do normy był natomiast lipiec, w którym anomalia w stosunku do normy wynosiła jedynie –0,1 st. C.

„Ze względu na to, że miesiące zimowe były ekstremalnie ciepłe, temperatura powietrza zimą, tj. w okresie grudzień 2019 – luty 2020, wynosiła 3,1 st. C i była aż o 3,9 st. C wyższa od normy klimatologicznej” – czytamy w opracowaniu. Była to najcieplejsza zima od połowy 20. wieku i od początku pomiarów instrumentalnych na ziemiach polskich.

Najwyższą temperaturę w całym ubiegłym roku zanotowano 8 sierpnia w Słubicach i było to 35,3 st. C. Z kolei najniższą temperaturę na poziomie 2 m zarejestrowano 25 marca w stacji w Zakopanem i było to –13 st. C.

„Rok 2020 był drugim najcieplejszym rokiem od początku regularnych pomiarów instrumentalnych na ziemiach polskich. Cieplejszy był jedynie rok 2019. Zima 2019/2020, tj. okres od grudnia 2019 do końca lutego 2020, była najcieplejszym sezonem zimowym w historii pomiarów temperatury” – napisano.

Według badań ekspertów temperatura powietrza w Polsce od 1951 roku wzrosła o nieco więcej niż 2 st. C. Przy czym w pasie pojezierzy oraz na obszarze nizin, Podkarpacia i Karpat temperatura powietrza w okresie ostatnich 70 lat wzrosła o 2,1 st. C.

Najwolniej temperatura powietrza wzrasta w Sudetach – 1,8 st. C, zaś od początku drugiej połowy 20. wieku temperatura zimy wzrosła o 2,5 st. C, a lata o 1,9 st. C.

W ubiegłym roku silne zróżnicowanie przestrzenne cechowało opady atmosferyczne, a ich sumy roczne zawierały się w przedziale od 80 do 140 proc. normy wieloletniej.

„W ciepłej porze roku wystąpiły liczne przypadki gwałtownych i niezwykle wydajnych opadów, powodujące lokalne wezbrania i podtopienia. Podobne gwałtowne opady wystąpiły w październiku. Średnia obszarowa suma opadów w Polsce w 2020 roku wynosiła 645,4 mm i była o 6 proc. wyższa od normy klimatologicznej” – napisano w opracowaniu.

Silny deficyt opadów zanotowano w Polsce północno-zachodniej oraz w pasie Wybrzeża i Pobrzeży Południowobałtyckich. „Zmienność śródroczną cechowały kilkudziesięciodniowe okresy bezopadowe, zwiastujące wystąpienie suszy atmosferycznej i inicjujące zjawisko suszy glebowej” – zauważają autorzy opracowania. Znaczny deficyt opadów zanotowano również na tzw. izolowanych obszarach wewnątrz kraju.

Liczba godzin, w których świeciło słońce, mieściła się w przedziale od 1585 godzin w Mławie do 2202 godzin w Jeleniej Górze. Była wyższa od normy wieloletniej o wartości wynoszące od 100 do prawie 600 godzin.

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy od ponad 100 lat na bieżąco monitoruje klimat Polski, prowadząc obserwacje i pomiary wszystkich istotnych zmiennych klimatycznych. Instytut informuje m.in. organy administracji publicznej o stanie systemu klimatycznego oraz o zagrożeniach wynikających ze zmienności i zmiany klimatu.(PAP)

autor: Marcin Chomiuk

W czwartek wieczorem amerykański łazik Perseverance wylądował na Marsie. Naukowcy z NASA stawiają kilka celów naukowych dla misji Perseverance. Poszukiwać on będzie śladów organicznego życia, wykonywać będzie pomiary składu chemicznego i mineralnego powierzchni, a także temperatury, prędkości i kierunku wiatru, ciśnienia, wilgotności względnej i właściwości unoszącego się w atmosferze pyłu.

Ma też kilka innych do przeprowadzenia testów, czasem zaskakujących. Na jego pokładzie znalazł się np. helikopter-dron Ingenuity. Waży niecałe dwa kilogramy i zasilany jest panelami słonecznymi. Zdaniem prezesa Europejskiej Fundacji Kosmicznej Łukasza Wilczyńskiego może być on „hitem” tej misji. „Nigdy w historii eksploracji Kosmosu nie było pojazdu latającego” – mówił podczas towarzyszącej lądowaniu łazika internetowej transmisji. „Jego głównym zadaniem jest po prostu polecieć” – dodał.

„Ma wypaść z ‚brzucha” (łazika – PAP), ponieważ jest w zasobniku pod spodem. Ma się poprawnie rozłożyć, bo jest złożony w kostkę, naładować swoje akumulatory i wykonać kilka krótkich testów. Mają to być testy 90 sekundowe. To krótko, ale pierwszy lot braci Wright trwał 12 sekund” – tak zadania helikoptera opisała Ewelina Zambrzycka-Kościelnicka z Centrum Badań Kosmicznych PAN.

Zaznaczyła, że choć takie rozwiązanie może wydawać się całkowitą nowością, to już w latach 90. XX były wyliczenia jak latać w marsjańskim powietrzu. Istniały też już matematyczne wzory, ale kłopot stanowiły materiały, z których można byłoby taki pojazd wykonać.

Helikopter – oceniał Wilczyński – może okazać się rewolucją w eksploracji Marsa. Mars jest olbrzymią planetą, ale łaziki, które się po nim poruszają przejechały dotąd bardzo niewielkie odległości. „Gdy jako ludzkość dostaniemy do ręki funkcjonujący helikopter, to następne misje z wykorzystaniem tego typu urządzeń będą absolutną rewolucją. Będziemy mogli eksplorować o wiele więcej powierzchni Marsa. Zdjęcia satelitarne nie wszystko mogą nam pokazać, czasami trzeba mieć ujęcia bliższe. Ta misja może być więc rewolucyjna” – mówił Wilczyński.

Innym ciekawym eksperymentem łazika jest – zdaniem ekspertów – sprawdzenie możliwości wykorzystania lokalnych materiałów, które mogłyby się przydać do budowy ewentualnych kolonii na Marsie. „Plany są takie, by przyszłe kolonie marsjańskie mogły powstawać z tych minerałów, które są tam na miejscu, choćby po to, by tego wszystkiego nie wysyłać. Na Ziemi już są laboratoria, które symulują regolit księżycowy, jeśli poznamy bliżej strukturę Marsa to będziemy mogli ten regolit symulować lepiej” – mówił Wilczyński.

Łazik przetransportował też ze sobą materiały, z których być może będą wykonywane skafandry kosmiczne. Sprawdzi jak zachowają się one w marsjańskich warunkach. Ma też spróbować wygenerować tlen – wszystko z myślą o przyszłych koloniach na Czerwonej Planecie. „Jeśli powstanie jakaś kolonia, to ludzie nie przeżyją w niej bez tlenu. Konieczność wytworzenia go na różne sposoby (…) jest niezbędna i jeśli nie przeskoczymy tej trudności, to nie ma o czym rozmawiać” – podsumowała Zambrzycka-Kościelnicka.

Transmisję z lądowania przygotowały Europejska Fundacja Kosmiczna, Astrofaza, Focus, Centrum Badań Kosmicznych PAN i European Rover Challenge. (PAP)

Dwie firmy – Solar System Resources Corporation Sp. z o. o. z Krakowa i amerykańska US Nuclear Corp. – podpisały w lutym list intencyjny na bezzałogową ekspedycję górniczą na Księżyc, której celem jest wydobycie niezwykle rzadkiego i cennego izotopu – helu-3. List sygnowano w Canoga Park (Kalifornia) oraz w Krakowie.

Jak podaje krakowski start-up, to pierwsze na świecie transatlantyckie porozumienie tego typu. „Podpisane porozumienie jest historyczne. Wierzymy, że przyczyni się ono w niedalekiej przyszłości do zaspokojenia rosnących potrzeb energetycznych świata i przyspieszy rozwój światowej branży kosmicznej – zwłaszcza w obszarze górnictwa kosmicznego. Wierzymy również, że przyczyni się ono do wzrostu innowacyjności w Polsce, zachęci ludzi do zakładania i inwestowania w startupy kosmiczne, a młodych ludzi zachęci do wyboru studiów technicznych. Chcielibyśmy prosić rząd o wsparcie dla obiecującej branży kosmicznej, przyspieszenie prac nad podpisaniem porozumienia o współpracy z NASA, przystąpienia Polski do programu ARTEMIS oraz jeszcze ważniejszego ARTEMIS ACCORDS o co będziemy wytrwale zabiegać” – mówi Polskiej Agencji Prasowej dr inż. Adam Jan Zwierzyński, dyrektor i współzałożyciel przedsiębiorstwa.

W podpisanym Letter of Intent firma Solar System Resource Corporation Sp. z o. o. wyraża wolę dostarczenia 500 kg izotopu helu-3 do roku 2028-32. Natomiast US Nuclear Corp. wyraża wolę odbioru tej dostawy. Firmy nie ujawniają uzgodnionej ceny, ale jak podaje polska strona, obecna cena rynkowa helu-3 wynosi 16.6 miliardów dolarów za tonę.

Powodów tak wysokiej ceny jest kilka. Jeżeli uda się opanować fuzję termojądrową, w przyszłości izotop ten mógłby być paliwem do reaktorów, które będą produkowały czystą energię, bez wytwarzania radioaktywnych odpadów czy gazów cieplarnianych. Eksperci z polskiej firmy szacują, że 200 ton helu-3 wystarczyłoby, aby pokryć globalne roczne zapotrzebowanie energetyczne całej ludzkości. To nie wszystko. Hel-3 wykorzystuje się też w badaniach naukowych, kriogenice, komputerach kwantowych, urządzeniach do badań MRI, a także w detektorach materiałów radioaktywnych stosowanych na lotniskach i przejściach granicznych.

„Zyski mogą być gigantyczne, ponieważ substancje, które mają być wydobywane, są niezwykle rzadkie na Ziemi, jeśli chodzi o ich użycie w generowaniu energii fuzyjnej, skanowaniu medycznym, wytwarzaniu elektroniki, samochodów, czy telefonów komórkowych. Nie ma gwarancji, że pierwsze misje przyniosą zysk. Jednak kolejne mogłyby być zyskowne w skali miliardów czy nawet bilionów dolarów i złotych” – przekazał Polskiej Agencji Prasowej Bob Goldstein CEO US Nuclear Corp.

Jak wyjaśniają eksperci Solar System Resources Corporation, zasoby helu-3, jakimi dysponuje ludzkość, to produkt uboczny konserwacji broni jądrowej, która teoretycznie może dostarczyć około 300 kg tego izotopu i dzięki niej można produkować około 15 kg helu-3 rocznie. Jednak hel-3 występuje w relatywnie dużych ilościach na Księżycu, gdzie jest go 100 milionów razy więcej niż w złożach na Ziemi – wyjaśniają specjaliści krakowskiej firmy. Co więcej, księżycowy Hel-3 się odnawia, ponieważ jego źródłem jest wiejący nieustannie wiatr słoneczny.

Zapytany o wykonalność przedstawianych planów prezes US Nuclear Corp powiedział: „Z pewnością możliwa jest podróż na Księżyc. Moim zdaniem jasne jest, iż misja na Księżyc z wydobyciem na nich materiałów może zakończyć się sukcesem” – twierdzi Goldstein, poproszony przez PAP o komentarz.

Firmy wydały wspólne oświadczenie prasowe będące w treści preambułą w podpisanym liście: „W związku z dramatycznym kryzysem klimatycznym i pandemicznym i pilną potrzebą znalezienia nowych alternatywnych źródeł ekologicznej, czystej, bezpiecznej i stabilnej energii, akceptowalnych przez międzynarodowe środowisko ekologiczne, które zaspokoją potrzeby dynamicznie rozwijającej się światowej populacji i ekonomii XXI wieku, które nie będą zaburzać ekosystemów w związku z eksploatacją surowców energetycznych, mając również na uwadze brak możliwości pełnego zaspokojenia tych potrzeb w przyszłości przez klasyczne odnawialne źródła zielonej energii – potrzebę ich dywersyfikacji, Solar System Resources Corporation Sp. z o. o., która jest innowacyjnym przedsiębiorstwem w sektorze górnictwa kosmicznego oraz US Nuclear Corp., który jest innowacyjnym przedsiębiorstwem w sektorze energii termojądrowej i sektorze urządzeń jądrowych, zdecydowały się ustanowić współpracę w obszarze wspólnego rozwoju i wspierania energetyki termojądrowej celem efektywnego poszukiwania i rozwiązania nierozwiązanego problemu taniej i czystej energii”.

US Nuclear Corp. to amerykańska korporacja nuklearna stanowiąca spin-off Projektu Manhattan. Firma uczestniczy w zaawansowanych projektach rządu i armii USA, zaangażowała się także w prace nad wykorzystaniem fuzji jądrowej do produkcji energii i innych zastosowań oraz do produkcji rzadkich izotopów stosowanych w medycynie.

Z kolei Solar System Resources Corporation Sp. z o. o. to spin-off wywodzący się z Wydziału Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH, specjalizujący się górnictwie kosmicznym. Firma deklaruje, iż ma ambicje stać się globalną amerykańsko-polską firmą prowadzącą rozpoznanie i weryfikację in-situ złóż surowców kosmicznych, a następnie ich eksploatację. Start-up aktywnie lobbuje też za silniejszą współpracą Polski z USA, NASA, przystąpieniem Polski do programu Artemis i jeszcze ważniejszego Artemis Accords, a także za mocniejszym zaangażowaniem Unii Europejskiej w eksploatację surowców kosmicznych we współpracy z USA. Obecnie współdziała już z inną polską firmą SatRevolution S.A., a także Instytutem Fizyki Jądrowej i Akademią Górniczo-Hutniczą w Krakowie.

W prace nad lokalizacją i pozyskiwaniem Helu-3 na Księżycu Polacy chcą zaangażować obecnych oraz potencjalnie kolejnych partnerów.

„Solar System Resources skontaktowało się z US Nuclear po przeczytaniu naszych notatek prasowych na temat wydobycia na Księżycu, asteroidach i potencjalnych korzyściach z napędzanych fuzją statkach kosmicznych. Solar System Resources Corporation może być jedyną firmą zorganizowaną całkowicie w celach wydobycia materiałów z Księżyca i asteroid” – mówi Bob Goldstein. (PAP)

Marek Matacz

źródło:

www.naukawpolsce.pap.pl

Międzynarodowy Dzień Chorób Rzadkich (Rare Disease Day) obchodzony jest co roku ostatniego dnia lutego (w lata przestępne wypada więc 29 lutego, a w pozostałe – 28 lutego). Na oficjalnej stronie obchodów poinformowano, że choroba rzadka to taka choroba, która występuje u 1 na 2 tys. mieszkańców. Zidentyfikowano już ponad 6 tys. takich chorób. Szacuje się, że z chorobą rzadką żyje na świecie 300 mln osób (między 3,5 a 5,9 proc. populacji). 72 proc. tych chorób to choroby genetyczne.

Z okazji Dnia Chorób Rzadkich na całym świecie organizowane są wydarzenia. Odbywają się one – głównie w formule online – również w Polsce.

I tak Instytut Biochemii i Biofizyki PAN w Warszawie 26 lutego (piątek) organizuje sympozjum. Wydarzenie „Dzień Chorób Rzadkich: Terapie Dostępne i Poszukiwanie Nowych” odbędzie się on-line. Wziąć może w nim za darmo każdy zainteresowany – m.in. pacjenci z chorobą rzadką, ich rodziny, lekarze, opiekunowie, naukowcy, politycy. Podczas pięciu wykładów mowa będzie m.in. o tym, jakie są możliwości terapii chorób rzadkich komórkami macierzystymi, jak w badaniu i leczeniu tych chorób przydaje się model drożdżowy, jak zmienić się może diagnostyka tych chorób. Mowa też będzie o terapiach w dystrofii mięśniowej Duchenne’a oraz o roli organizacji zrzeszających pacjentów z rdzeniowym zanikiem mięśni w pracach nad nowymi lekami. Podczas spotkania zaprezentowane będą prace fotograficzne Beaty Muchowskiej z cyklu „Nauczyciele Miłości”. Wspierana będzie też zbiórka funduszy na Fundację SMA.

Z kolei 27 lutego w ramach II poznańskiego Dnia Chorób Rzadkich zorganizowane będzie online „Spotkanie z niespotykanymi”. Organizatorem jest Studenckie Koło Naukowe Genetyki Medycznej UM w Poznaniu, wspólnie ze Studenckim Towarzystwem Naukowym UMP oraz tamtejszymi Katedrą i Zakładem Genetyki Medycznej. „Nasze spotkanie – tak jak w zeszłym roku – będzie składać się ze studenckiej sesji case report oraz wystąpień osób chorych na choroby rzadkie i przedstawicieli stowarzyszeń pacjenckich” – piszą organizatorzy. Konferencja będzie transmitowana na YouTube.

W ramach tegorocznej edycji Dnia Chorób rzadkich przewidziany jest też 27 lutego koncert online Jazz4Rare 2021. W wydarzeniu transmitowanym za pośrednictwem Muzeum Emigracji w Gdyni, wystąpią Joanna Knitter Blues & Folk Connection w projekcie Aretha.

PAP – Nauka w Polsce

Jak wynika z inwentaryzacji przeprowadzonej przez pracowników Parku Krajobrazowego, wśród 708 hibernujących osobników najwięcej jest mopków zachodnich i mroczków pozłocistych. Stwierdzono też obecność gacków brunatnych, nocków rudych i nocków Natterera oraz pojedyncze nocki Brandta.

Liczebność zimujących tam nietoperzy od lat systematycznie rośnie, a ten rok jest pod tym względem rekordowy. Jeszcze w 2005 r. zinwentaryzowano jedynie 45 osobników, trzy lata później było ich 132, a w 2020 r. zimowały już 633 sztuki.

Park Krajobrazowy od prawie 20 lat zajmuje się czynną ochroną tych ssaków. W tym czasie wyremontowano i dostosowano do potrzeb zimujących nietoperzy prawie 40 piwnic i schrony w dawnej kwaterze głównej dowódcy Luftwaffe Hermanna Goeringa w lesie Kumiecie.

Zimą – gdy brakuje owadów, stanowiących ich pożywienie – nietoperze chronią się w kryjówkach i zapadają w stan hibernacji. Na zimowiska wybierają zwykle różnego rodzaju podziemia. Musi tam panować wysoka wilgotność oraz stabilna, niska temperatura, która nie spada jednak poniżej zera stopni Celsjusza.

Na Warmii i Mazurach duże zimowiska nietoperzy znajdują się również w jednym z podziemnych kanałów burzowych w Olsztynie, a także w kompleksach bunkrów z czasów II wojny światowej – dawnej kwaterze Adolfa Hitlera „Wilczy Szaniec” koło Gierłoży oraz w Kwaterze Głównej Wehrmachtu w Mamerkach nad Kanałem Mazurskim.

Nietoperze są objęte w Polsce całoroczną, ścisłą ochroną gatunkową. Prawo zakazuje ich płoszenia, przetrzymywania, zabijania oraz niszczenia siedlisk i kryjówek. (PAP)

autor: Marcin Boguszewski

źródło:

www.naukawpolsce.pap.pl