Jak sen wpływa na mózg? 7 procesów, które zachodzą, gdy śpisz

Do lat 50. uważano, że spanie jest kompletnie nudną czynnością. Uważano, że podczas snu mózg i ciało pozostają bezczynne. Obecnie wiadomo znacznie więcej o funkcjonowaniu tego niezwykłego organu. Z tego artykułu dowiesz się o 7 procesach, które dzieją się w Twojej głowie, gdy Ty smacznie śpisz.

Sen składa się z czterech faz coraz głębszego snu NREM oraz następującej po nich fazy REM. Cykl ten powtarza się w czasie nocy kilkakrotnie. Najłatwiej obudzić się podczas pierwszych dwóch faz, kiedy sen jest jeszcze stosunkowo najlżejszy. Później zapadamy w bardzo głęboki sen, z którego ciężko się obudzić. Faza REM zaś to czas, w którym aktywność mózgu bardzo wzrasta i osiąga poziom prawie taki, jak w czasie normalnego funkcjonowania. A więc co takiego robisz podczas spania, nawet o tym nie wiedząc?

1. Ruszasz gałkami ocznymi pod zamkniętymi powiekami

Występująca w czasie snu faza REM odkryta przez amerykańskich naukowców: neurofizjologa Eugene Aserinskyego i fizjologa Nathaniela Kleitmana w 1953 roku, wzięła swoją nazwę od angielskiego zwrotu Rapid Eye Movement, czyli szybkie ruchy gałek ocznych. Pojawiają się one, kiedy śnimy. Łatwo zauważyć tę fazę np. u niemowlaków, ich mimika twarzy jest wtedy bardzo dynamiczna, drgają różne mięśnie twarzy.

Faza REM to też czas, kiedy mamy najwięcej snów, zaczynamy oddychać szybciej i mniej regularnie, nasze serce pracuje szybciej, a ciśnienie krwi wzrasta. Aktywność mózgu jest prawie taka, jak przy normalnym funkcjonowaniu. Dlaczego tak jest? Teoria wartownika mówi o tym, że mózg w ten sposób przystosował się do czuwania kilka razy w nocy. Łatwo jest wtedy się obudzić, kiedy w niepewnych warunkach człowiek wyczuwa zagrożenie.

2. Twoje mięśnie doznają paraliżu

W głębokim śnie nasze mięśnie zostają sparaliżowane. Oczywiście serce i płuca nadal pracują, ale neurony mostu blokują aktywność ruchową poprzez hamowanie ośrodków na poziomie rdzenia. W ten sposób mózg odcina możliwość pracy rąk i nóg. To dla naszego bezpieczeństwa. Gdybyśmy próbowali robić to, co we śnie, to moglibyśmy zrobić sobie krzywdę. Kto z nas nie śnił kiedyś o lataniu lub chociaż o tym, że wyskakuje przez okno? Mięśnie bez kontroli świadomości mogłyby nas poprowadzić na manowce. Stan ten nazywa się atonią mięśni.

3. Rośniesz

Podczas fazy NREM, czyli snu głębokiego, uwalnia się w największej ilości hormon wzrostu. Hormon wzrostu, nazywany też somatotropina, to hormon polipeptydowy (czyli białkowy), wytwarzany w przednim płacie przysadki mózgowej. Wydziela się on skokowo, w różnych momentach. Somatotropina najsilniej uwalniana jest w okresie dojrzewania, ale w mniejszej ilości występuje także u dorosłych. Dzięki niemu na przykład nasze mięśnie rosną po treningu.

Przeczytaj też: „Prześpij się z tym”. Czyli po co nam sen?

4. Śnisz

Sny przeważnie występują podczas fazy REM i są wtedy najintensywniejsze. Mimo to mogą się pojawić w każdej fazie snu. Marzenia senne, które występują w czasie fazy REM i NREM zazwyczaj różnią się od siebie. Sny w fazie REM są bardziej fantazyjne, wciągające i dziwaczne. Niezależnie od tego, na jakim krańcu świata żyjemy, najczęściej śnimy o spadaniu, uciekaniu w pościgu, lataniu lub byciu nieprzygotowanym do egzaminu.

5. Wstrzymujesz mocz

Dlaczego jest tak, że w ciągu dnia musimy oddawać mocz co kilka godzin, a w nocy nie mamy takiej potrzeby? Odpowiada za to hormon ADH (hormon antydiuretyczny, wazopresyna). Dzięki uwalnianiu tego hormonu przez mózg w czasie snu, nasza potrzeba udania się do toalety wyłącza się.

6. Walczysz z infekcjami

W czasie, kiedy śpisz, twój układ immunologiczny uwalnia cytokiny, rodzaj małych protein. Jeśli jesteś chory, lub masz jakiś uraz, cytokiny pomagają ci zwalczać zapalenie, infekcje czy urazy. Bez spania, twój organizm nie dałby rady funkcjonować tak dobrze.

7. Emitujesz fale mózgowe

Potężnym narzędziem, które pozwala naukowcom badać czynności mózgu nie tylko związane ze snem jest elektroencefalografia (EEG). Neurony kory mózgowej porozumiewają się między sobą za pomocą impulsów elektrycznych. Zmiany potencjału elektrycznego rejestrowane są w badaniu EEG. Aktywność mózgowa układa się w fazie o różnych częstościach w zależności od fazy snu. Dlatego da się monitorować przechodzenie przez mózg przez różne fazy snu. W fazie NREM występują fale theta i delta o niskiej częstotliwości, a w fazie REM fale o wysokiej częstotliwości.